SANKCJA DARMOWEGO KREDYTU

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę rady 87/102/EWG nałożyła na państwa członkowskie konieczność ustanowienia sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z dyrektywą i podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, odstraszające i proporcjonalne.

Jedna z sankcji zastrzeżona została w art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Zgodnie z brzmieniem art. 45 „W przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie”.

Zgodnie z ustawą, przez kredytodawcę należy rozumieć przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu. Natomiast przez kredyt konsumencki rozumieć należy w szczególności: umowę pożyczki, umowę kredytu w rozumieniu prawa bankowego, umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia, a także umowę o kredyt odnawialny.

O uruchomieniu sankcji decyduje pominięcie któregokolwiek z elementów wskazanych w Ustawie o kredycie konsumenckim, a więc naruszenie przez kredytodawcę obowiązków nałożonych w art. 29-33, 33a oraz 36a-36c ustawy o kredycie konsumenckim.

Wymogi podzielić można na trzy grupy:

• wymagania odnoście formy czynności prawnej – umowa powinna zostać zawarta
  w formie pisemnej, chyba że inne przepisy przewidują inną formę szczególną,
• wybrane obowiązki informacyjne odnoszące się do wszystkich umów kredytu,
• szczegółowe obowiązki informacyjne dotyczące specyficznych typów kredytu.

W odniesieniu do obowiązków informacyjnych sankcji podlega nie tylko ich nieprzekazanie, ale również przekazanie w sposób niewłaściwy i nierzetelny, w tym bez zastosowania wymaganej formy, sformułowanie informacji w sposób niezrozumiały dla typowego adresata. Wprowadzenie konsumenta w błąd, czy pozbawienie konsumenta możliwości dokonania oceny zakresu ciążącego na nim zobowiązania na mocy zawartej umowy o kredyt konsumencki.

Sankcja ta przewidziana jest również w przypadku przekroczenia przez kredytodawcę przepisów dotyczących maksymalnej wysokości opłat i odsetek z tytułu zaległości w spłacie kredytu. W takim przypadku konsument jest nie tylko zobowiązany do zapłaty tylko kwoty opłat i odsetek odpowiadającej kwocie odsetek maksymalnych za opóźnienie, ale może nie zapłacić kosztów i odsetek (kapitałowych) w ogóle.

Uruchomienie sankcji uzależnione jest od złożenia przez konsumenta oświadczenia woli, czyli wykonania uprawnienia prawnokształtującego. Skutki związane z sankcją powstaną dopiero po jego złożeniu. Oświadczenie uznaje się za złożone z chwilą, gdy doszło do kredytodawcy w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią.

Możliwość skorzystania z sankcji ograniczona jest rocznym terminem prekluzyjnym. Zgodnie z art. 45 ust. 5 ustawy uprawnienie to wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Zwrot „wykonanie umowy”, od którego zaczyna biec roczny termin na wygaśnięcie uprawnienia konsumenta oznacza stan, w którym wszelkie zobowiązania obu stron umowy o kredyt konsumencki zostały w pełni wykonane. Nie ma przy tym znaczenia, czy zostały one wykonane w terminie, dobrowolnie czy przymusowo.

W konsekwencji, jeżeli konsument lub kredytodawca pozostaje w zwłoce lub opóźnieniu z wykonaniem jakiegokolwiek obowiązku wynikającego z umowy o kredyt konsumencki termin roczny na wygaśnięcie uprawnienia do złożenia oświadczenia nie rozpoczyna swojego biegu (por. Wyrok Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 22 lutego 2018r. I C 1663/17, Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 listopada 2019r. III Ca 1127/19, Wyrok SA w Warszawie z dnia 1 lipca 2019 r. V ACa 118/18).

Jak wygląda proces zwrotu kosztów?